Pemuka Jaku

Pemuka Jaku
Niat ati penulis nengkebang siti blog ngena jaku Iban ngambika jaku tu enda lenyau mabun laya nitihka aki ini kitai ke Serawai Mandai Betangga Tunggang lalu pia mega awakka iya tau nyadika pesaka sida Titik Nasan Pantau Ajan Panjai Lengan, Tuai Sebayan ba Bedega Lintang Takang. Laman tu ukai semina ngenang pasal pemansang jaku Iban di sekula enggau budaya bansa Iban tang mega ngenang pekara pasal pengerindu diau begulai sejalai sereta bekunsi tuju pengidup enggau mayuh pupu raban bansa ba Malaysia. Kepenudi bendar, laman tu dikarapka ulih nyadika penyanding penemu ngagai bala nembiak ke agi belajarka jaku Iban baikka iya di tikas sekula, institut pematih pengajar tauka universiti.

"Dikelala Buah ari Langgu, Dikelala Basa ari Penyiru, Dikelala Bansa ari Jaku"

Jumaat, 29 Jun 2012

‘Ngiling bidai,’ ukai ‘Ngiling tikai’


SIBU: Jaku ‘ngiling tikai’ (nutup Gawai) ke suah dikena tauka disebut sekeda raban bansa di menua tu dipadahka enda entu betul.

Nitihku siku Kaban Komiti Gerempung Penulis Iban Sarawak (SIWA) Casper Kayong Umping (gambar), bekenaka leka jaku ‘ngiling tikai’ ti ngelaika pengawa nutup Gawai ulih ngelenyauka identiti bansa Iban.

“Raban bansa Iban dulu menya enda kala ngena leka jaku ‘tikai’ ke dianchau ba ruai rumah panjai lebuh Gawai. Kitai ngena ‘bidai’ sereta dianchau jadika selap tikai endur pengabang duduk.

“Kitai ngena ‘tikai’ ninting hari selama aja ngambika bisi dianchau ba ruai tang ukai maya Gawai. Enti maya Hari Gawai nyau deka datai, kitai nganchau ‘bidai’ kelai berengkah nyadi Gawai. Enti ‘bidai’ digiling, nya kelai Gawai badu diintu lalu ‘tikai’ mega berengkah dianchau di ruai sepengudah tutup Gawai. ‘Bidai’ enda ulih dianchau sengapa enti ukai maya ngintu Hari Gawai.

“Aku mantah bendar enti bisi sekeda raban ngena nama ‘Pengerami Ngiling Tikai’ laban nama ‘Pengerami Ngiling Bidai’ endang dipeturun aki ini kitai dulu menya. Aku berasai sinu enti sema nama nya ditukar ngagai ‘Pengerami Ngiling Tikai’,” ku iya madah ngagai Utusan Borneo, lemai kemari.

Kayong ke ngembuan peneleba mayuh dalam adat asal sereta pechayaka adat asal bansa Iban nengah bup ke dikarang iya ‘Raja Singalang Burung’ nerangka salah guna jaku nya tau nyaruka penemu nembiak rebak baru.

“Sebedau nyadi pengarang, aku suba kala gawa nyadi pengerembai program ba Radio Televisyen Malaysia (RTM) dalam jaku Iban di RTM Sibu. Berindik ari pengawa ke dipangku aku nya, aku suah ngelawa menua bukai jauh di ulu entigis betanya bekaul enggau pekara nya.

“’Pengerami Ngiling Bidai’ sigi dikena kitai tang ukai jaku bukai maya nutup pengerami Gawai. Aku bisi penerang ke tegap nama kebuah orang tuai ngena laka jaku nya,” ku iya.

Enti bisi orang ngena nama ‘Pengerami Ngiling Tikai,’ ku Kayong, nya mandangka raban bansa Iban deka lenyau identiti iya kelebih agi ‘bidai’ ditukar enggau ‘tikai’ ke dipeda ukai barang ti berega tauka beguna maya nyambut Gawai.

Tandu iya, ‘bidai’ tu tau dikumbai permaidani ke berega  dipandang sereta endur duduk raban pengabang maya Gawai.

“Taja pan kereban maya ‘Pengerami Ngiling Bidai’ tu dipenyadika Tuai Pengabang ngena ‘tikai’ tang nya agi dikumbai ‘Pengerami Ngiling Bidai’ taja enda ngubah ‘ngiling tikai’.

“Enda ngira nama bansa kereban ba pengerami nya, leka jaku ‘Pengerami Ngiling Bidai’ mengkang dikena ngambika ulih ngetanka adat ke diturun aki ini kitai,” ku tandu iya.

Iya madah, ‘Pengerami Ngiling Tikai’ tu majak tebilang dikena mansia mayuh bepun sepuluh taun ke udah lalu tu ngujungka nembiak rebak baru saru lalu enda nemu mida pengerami nutup Gawai nya.

“Bidai agi bisi dikena kitai, iya nya bansa anyam ke digaga besai, panjai sereta berat. Iya agi bisi dijual ba sekeda endur lalu jarang bendar dikena ba rumah panjai ke diatu.

“Sekeda rumah panjai agi bisi ngena bidai. (Enti) tikai, semua rumah panjai bisi ngena lalu nembiak rebak baru mega ngelala.

“Diatu aku enggau bebendar ngansak ngagai raban ke bekaul nyadung penerang tu  ngambika ngena jaku ‘Pengerami Ngiling Bidai’ dikena ngetanka adat pesaka bansa Iban lalu biar mati anak tetapi jangan mati adat munyi ku sempama jaku Melayu.” ku iya. –Dibali ari Utusan Borneo

Manang (Tusun Kesatu)


Panyun Jaku

Gambar pengias
Nitihka pengarap lama Iban, bemanang tu pengawa ngubat orang sakit. Orang ke ngubat nya dikumbai manang. Pengawa sida ke bemanang nya dikumbai belian. Manang ngembuan sedeka penemu senentang ubat ari daun kayu tang balat agi bepanggai ba sampi ke semengat antu. Manang ulih dikira seraris enggau dukun tauka beliau dalam bansa Melayu. Kemaya hari tu pengawa manang udah jarang bendar dikemeran orang Iban laban ubah pemansang dunya sereta penatai raban lutur ke dikira sidi agi ngubat orang ke sakit. Kelimpah ari nya mega kemaya hari tu kelalu mayuh penyakit ke jauh agi kompleks ari penyakit kelia. Taja pia berubat nengah manang tu tau mega dikumbai kitai berubat sechara tradisional tauka berubat sechara alternatif.

Tuju aku ngenangka pekara pasal pengawa bemanang enggau pekara ti bekaul enggau manang tu endang nadai bukai laban deka bekunsi anak penemu ke mimit tu ngagai bala nembiak rebak baru ke enda kala ninga leka jaku manang, pengawa bemanang, pelian enggau leka jaku bukai ke bisi kaul enggau manang. Siti agi kebuah laban aku kala meda manang belian ke orang ti sakit. Ibu aku empu asal ari Ensika, Sebangan ke dikumbai kami Indai Endun endang siku ari manang ba Batang Sebangan ke kelia suah diambi orang belian ke orang sakit. Kelimpah ari nya aku mega bisi bepeluang meda manang bansa Iban Remun ngubat orang. Pengawa tu nyadi ba Skim Pemansang Tanah Triboh, Serian. Enggau peluang tu mega aku minta ampun ngagai raban pemacha enti sema penerang ti dikunsi aku ba blog tu bisi besibil mimit sereta enda sebaka enggau utai ke ditemu kitai. Aku enggau naka ulih bekunsika penerang ditu ngambika bisi dibacha bala nembiak rebak baru sereta mega bala pemacha bansa bukai ke nemu macha artikel dalam jaku Iban.

Penatai Nemu Bemanang

Pengawa bemanang bepun ari Sengalang Burong ke jadi enggau Indai Kechendai Bepantak Jirak Dara Sentaba Balun Kupak. Udah seduai jadi, dia dih bini iya lalu sakit. Penyakit iya nya enda temu penatai enggaau kebuah. Niting hari iya nyau majak lurui sereta sakit. Maya nya nadai orang tauka lemambang ke nemu ngubat penyakit bini Sengalang Burong. Sengalang Burong berasai sinu meda tudah bini ke dikerindu iya nya nyau majak sakit.

Kepuas ke berunding, dia iya lalu nanya nanya bala menyadi iya ke bukai sereta mutuska penemu deka mangunka Raja Menjaya nyadi Manang Bali. Manang Bali tu orang lelaki ke bebali nyadi indu. Raja  Menjaya nya siku ari menyadi sida Sengalang. Pengangkat ke angkat orang nyadi manang nya dikumbai bangun. Udah dibangun Raja Menjaya lalu dikumbai Manang Bali menyadi Aki Sengalang Burong, kedua bali nama Matai Tuai Raja Menjaya, Manang Langgong Ngembuan Puchong Penyangga Nyawa. Pengawa mangunka Raja Menjaya tu dipejalaika ba tuchung Bukit Rabong, iya nya entara menua Sarawak enggau Kalimantan, menua raban bansa Iban kelia.

Udah dibangun, Raja Menjaya lalu betawaika bini Sengalang Burong. Tawai nya pengawa manang ngubat orang ke sakit. Udah betawai, bini iya pan lalu gerai. Udah ke gerai, iya lalu beranak ke empat iku anak.  Tu mih keterubah raban bansa Iban berengkah nemu bemanang. Kenyau ari nya semua manang ke dibangun nya ukai ari perintah Raja Menjaya tang ari mensia empu, iya nya ukai ketegal kena kangau antu tang ari runding diri empu.

Sebedau berubat manang deka minta sabang tauka pengeras, iya nya pampas dikena mayar manang. Sebengkah ari pengeras nya besi ke pengering semengat. Enti orang ke sakit nya endang sebilik enggau manang, sabang nya dipandang sereta diberi tang mali diambi manang nya. 

Manang dikearapka bisi ngembuan penemu senentang ubat herba. Pengawa manang ke ngubat ngena herba nya dikumbai retat iya pengawa ke ngulum sereta ngunyah sekeda daun herba. Kelimpah ari nya manang mega merubat orang ke sakit nya bala agi nengah chara ritual enggau invocation sereta belalauka pengaruh enggau batu rajut ke disimpan iya dalam lupung sereta dibai ngena puntil. 

Pengaruh nya ke gembar tubuh dikena ninding tubuh manang maya iya luput lalu lebuh semangat manang nya ngiga semengat antu jai ke mai penyakit.  Pengaruh tu ulih nyadika engkelias ngambika manang enda ulih dipeda antu jai. Dalam proses bemanan, manang dulu besudi iya nya ngabas tauka meresa penyakit. Manang semina ulih ngubat sesebengkah penyakit dalam timpuh sekali. Reti nya siti penyakit sekali ngubat.

Bansa Manang

Tingkat manang nya ari ke pengabis tinggi nya dikumbai manang bali lalu ditangkanka enggau manang belelang (Anthony Richard:1997). Manang mansau nya manang ke udah mangun nyadi manang ke bendar lalu manang mata nya manang ke agi baru ke suah agi nulung manang mansau. Bisi mega sekeda nya dikumbai manang rasuk iya manang ke begari baka orang indu sebaka enggau manang bali. Manang mengerias manang ke baru mega tang bedau tau dikumbai manang mata.

Ba pengawa mangunka manang ke baru, atur endang bisi digaga baka ngenjun tauka bekeliti. Tu dipejalaika manang ke udah mansau. invocations for help and symbolic rites. Adat pengawa nyenkaum bejalai meling manang ke baru enggau sereta nipas sereta negu pala ngena bungai pinang(besipat, berandau, besudi) nyentukka iya luput; udah nya baru ditabur enggau beras.

Nitihka pansik http://www.dayaks.com madahka manang ulih dibagi ngagai tiga gred; iya nya-
1. Manang Bali
2. Manang Mansau (gred kedua)
3. Manang Mata (tingkat ketiga)

Manang Bali

Manang Bali nya tikas ke pengabis tinggi dalam ringkat penuduk manang.  Reti bali nya berubah tauka betukar. Manang Bali ke nunda iya endang lelaki tang ditu nya bebali nyadi indu. Dalam penemu raban bansa Iban pekara tu endang enda ulih nyadi enti ukai ari asuh antu. 

Nyadi Manang Bali tu dibangun nengah chara ti udah diatur baka ke diterang ditu. Piring disediaka ke nyengkaum siku babi, manuk, telu, tajau ke diisi enggau ai tuak sereta pemakai bukai. Sekeda manang bukai mega dibai enggau ngemangunka manang ke baru tu. Ruai ke alai pengawa tu diatur endang ditutup enggau kain pua ngambika enda dipeda orang bukai. Buah nyiur dibelah semak pala iya ke dibangun sereta ditepu enggau abu mas. Nyiur nya lambang pala sereta abu mas dikearapka ulih nambahka pemereti ati iya senentang pengawa bemanang.

Udah nya manang nya tadi lalu digari enggau pekayan indu. Orang ke ngarika manang tu iya nya bini tuai rumah lalu iya diberi nama baru. Kenyau ari nya manang tu lalu ngereja pengawa ke endang digaga orang indu. Kenu kua orang manang tu bisi laki tang enda dibasaka orang laban tuju laki iya semina deka ngulihka reta tengkira manang tu aja. Manang Bali tu udah nadai agi kelebih agi ba sida ke menua ili tang agi dikemeran sida ba menua ulu.

Manang Mansau

Mansau reti nya utai baka buah tauka utai ti dipanduk nya udah tau diempa. Manang Mansau nya manang ke udah dibangunka nengah pengawa ke ngangkatka iya nyadi siku manang. Pengawa bebangunka manang tu mega begunaka piring ke nyengkaum siku babi, siku manuk, sigi telu sereta pemakai bukai. Bala Manang Mansau ke bukai mega diambi datai sama enggau ngulu pengawa tu. Nyadi sida tu deka bejalai ngelingi manang ke deka dibangun seraya megai bungai pinang. Sida tu lalu ngunsut pala iya sambil iya gali baka orang ke luput. Iya ke gali nya mega dikelingi asi mata, kapu. Sida lalu ngelulu diri nepu abu mas ke dalam mata iya sereta ngemasukka mata ginti ke dalam tunjuk jari iya. Tuju abu mas nya ngambika iya ulih meda semengat lalu mata ginti nya nagang iya semengat orang ke berubat enggau iya lebang. Lebuh gawa tu dipejalaika, bala manang nya bejalai sambil mengap ngagai Petara minta iya nulung manang ke baru tu. Udah nya manang tu lalu angkat ari tikai ke alai iya gali seraya mantaika pengaruh gembar tubuh, taring babi tauka batu ke diulih iya ari semengat maya iya luput. Udah nya baru manang bukai nya meri iya mayuh bengkah pengaruh ke lalu disimpan iya ke dalam lupung lalu dikira udah besedia ngubat orang. 

Manang Mata [mataq]

Mata reti nya lauk ke dipanduk tauka buah ke bedau chukup maya alai tau diempa. Nyadi Manang Mata taja pan nulung manang bukai ngubat orang agi dikumbai bedau dibangun. Iya kiraka bedau nengah proses ngangkat iya nyadi manang ke udah tau ngubat orang sakit. Taja pia iya tau enggau manang bukai nelusur leka pelian sereta nulung sida ngubat orang sakit. Tu ke bendar dikira ringkat keterubah dalam proses iya bangun nyadi manang.

Nama Manang
 
Dalam pengarap Iban mayuh bengkah pelian ke diaturka manang. Manang mega suah agi ngena nama ke nyelai baka Manang Megit, Manang jelapi, Manang Bidu, Manang Jaban, Manang Jarai, Manang Likup, Manang Lansu tauka Manang Chalong.

Tiap-tiap manang bisi yang iya empu baka baya, menarat, menaul, nyumbuh, kenyalang, adung, lelabi enggau antu gerasi. Bisi 20 bengkah pelian nitihka tuju enggau kebuah bemanang. Nitihka pengarap Iban, belian ukai semina dikena ngeraika orang sakit tang tau mega belian ketegal ngintu orang ke jai mimpi tauka dikena nyeliahka diri ari utai ke jai lebuh ke deka nurun bejalai. Bebunuh buyu nya sebengkah ari pelian ke berat digaga kena munuh antu ti tau ngasuh orang sakit. Manang nemu nangkap semengat antu ke jai.

Di baruh tu dirintaika nama manang ke dikeuilhka sida lebuh ke bemanang.

1. Rasau ari Landau Libau, Rebah, ngelambang
2. Jarah ari Kerapa Palah Jalai Apai Jugah mintas nyerang Engkrabang
3. Jelapi ari Lileh Nunggang
4. Mampu ari Mengkudu Repok Batang
5. Bidu ari Ulu Langgai Skrang
6. Matai ari Rembai Murai Ngentupang
7. Jaban ari Belayan Madang Lalang
8. Jarai ari Rembai Ngentupang
9. Megit ari Bukit Tudong Orang
10. Mengkau ari Nanga Angau Jalai Penyemberang
11. Mengu ari Tau Betanjai Tebu di Tisir Tiang
12. Enchangan ari Tisak Nanak Dalam Ngelemang
13. Likop ari Rumput Ruding Embawang
14. Kanchu ari Tuki Bundong Nunggang
15. Begair ari Akar Jawa Ngelantang
16. Sanjoh ari Nyelitak Luloh Nansang Kenyalang
17. Apai Rimbu Layu Panjah Kuah Ikan Semilang

Manang ke datai ari atas tauka langit nya bala menyadi indu Sengalang Burong lalu dikumbai Ini Manang lalu bemenyadika mega enggau Kumang ke benama Sindun. Kelimpah ari nya mega bisi manang ke endang Petara. Nyadi nama sida tu baka ke dirintai di baruh tu:

1. Manang Petara ari Bukit Raya Renjong
2. Matai Selilai, Manang Janang ke diau ba tengah Sebayan
3. Jaban, Burung Dindang Burak Tukang Ujung Bulu

Nyadi manang ari langit tu mega mekuh penuduk ke sama enggau manang ke ba Sebayan tauka manang ke ba dunya tu.

Karang senentang manang tu deka ditampung baru.

Penyanding Penemu

Richards, Anthony. An Iban-English Dictionary, Fajar Bakti Sdn. Bhd. 1997

Harry Usup Umbar, Geoffrey Singgon, Timothy Salang. Kamus Tribahasa Iban-Melayu-Inggeris, Sarawak Iban Writers’ Association. 2010



Harris, Amanda. Iban Shamanism: An Analysis of the Ethnographic Literature, http://findarticles.com/p/articles/

Khamis, 28 Jun 2012

Polisi Jaku Bansa terus ditanka


KUALA LUMPUR 28 Jun - Tan Sri Muhyiddin Yassin madahka perintah deka majak ngetanka Polisi Jaku Bangsa nyadika pelasar jaku ke dikena dalam sistem pelajar bansa.

Nyerumba awak ke sama, Timbalan Perdana Menteri minta semua rayat Malaysia sama-sama ngembuan betanggung pengawa ngangkatka penuduk, fungsi sereta guna jaku nya baka ke disebut dalam Perlembagaan Persekutuan.

"Perintah endang terit enggau atur ke ngangkatka jaku Melayu nyadi jaku bansa lalu kitai deka nentuka iya terus nyadi pelasar jaku ke dikena, jaku komunikasyen, jaku penemu enggau jaku ke dikena dalam perintah enggau opis-opis.

"Aku ke bendar ngembuan pengarap ati laban nengah jaku bansa dalam sistem pelajar, rayat ukai semina ulih ngena jaku tu enggau lanchar tang sida mega ulih betatika nilai-nilai penyerakup enggau jati diri nasional ke deka diserapka," ku iya.

Iya madahka jaku tu lebuh ke bejaku ba mua mayuh maya ke bejadika Seminar Bahasa, Kesusasteraan dan Kebudayaan Dalam Sistem Pendidikan Kebangsaan di Dewan Bahasa Pustaka (DBP) ditu sehari tu.

Pemesai ke sama bisi ngulu pengawa nya nyengkaum Ketua Pengarah DBP, Dr. Awang Sariyan dan Ketua 1 Gabungan Persatuan Penulis Nasional Malaysia (Gapena), Prof. Datuk Dr. Abdul Latiff Abu Bakar.

Maya pengawa nya, siti memorandum senentang kuing pelajar bansa ari 32 gerempung ukai kuasa perintah  (NGO) dalam langkar meratika polisi pelajar menua (Kajian Semula Dasar Pendidikan Negara) mega bisi diserahka ngagai Muhyiddin.

Iya ngarap tiap-tiap rayat Malaysia ulih bejaku ngena jaku bansa enggau manah sereta bebasaka chara ngena jaku nya kelebih agi ba opis perintah, sektor rama enggau di tempat-tempat rama.

Nambahka nya mega, Muhyiddin madahka peradaban Malaysia moden enda tau enda bepelasarka pelajar enggau pemansang jaku sereta litericha bansa ti dipelajar sama-sama enggau bidang-bidang bukai baka sains, teknologi, ekonomi enggau sosial.

"Peradaban tu patut dikemeratka ukai semina pemansang material sesebuah bansa tang mega pengalus adat basa iya nya nyengkaum pengulih enggau pemansng dalam semua ulah, pikir enggau pemansang baik iya dalam bidang sains, teknologi, seni tauka litericha," ku iya.

Besenutuk enggau penuduk jaku English dalam sistem pelajar menua, iya madahka, pengawa ke ngangkat tikas nguasa jaku nya ba bala nembiak endang majak dipejalaika.

"Nya alai, Opis Menteri Pelajar deka terus bejalaika Polisi Ngangkat Jaku Malaysia lalu Ngenegapka Jaku Bahasa English (MBMMBI) dikena negapka jaku bansa sereta ningkatka tikas pengulih bejaku ngena jaku English ba bala nembiak," ku iya.

Dalam jaku nya, Muhyiddin mega madahka perambu Opis Perintah tauka Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) enggau DBP deka ngaturka pengawa ngauditka jaku Melayu ba semua opis perintah berengkah ari taun nyin ila.

"Projek rintis audit jaku Melayu deka dipejalaika di DBP berengkah ari bulan Julai nyentuk ke Ogos  lalu diteruska  enggau peminta JPA, audit jaku Melayu deka dipejalaika ba beberapa bengkah opis ke dipilih berengkah ari Disember taun tu," ku iya.

Kelimpah ari nya, ku iya, perintah deka numbuhka siti sistem iya nya Sistem Penarafan Bintang Bahasa Kebangsaan berengkah ari taun dudi dikena ngenangka pengawa ti udah dipejalaika local autority. –Utusan Malaysia

Selasa, 26 Jun 2012

Kereban piring dikena ‘nulak penusah’ tang Sanggong empai pulai

Diambi ari Utusan Borneo

BELURU: Kereban piring ulih dipeda ba sekeda endur di kampung semak rumah Tuai Rumah Morgan, Beluru, dikena nasih ‘Pengibun’ mulaika Sanggong Ngading, 72 taun ke dunya tu baru.

Mayuh kereban nya diengkah ba pun kara sambil ngarapka ‘Pengibun’ nya ulih mulaika semengat Sanggong.

Sanggong enda pulai ke rumah panjai udah bekau iya ke bisi mindah ngagai kebun iya ke enda jauh ari nya.

Nitihku cherita anak indu Sanggong, Ramilon Sanggong, 27, maya berandau enggau The Borneo Post ensana ba rumah panjai nya, dua tiga hari sebedau lebang, iya bisi mimpi jai.

“Apai ngigau …jai mimpi …ulah nyelai,” ku Ramilon.

Iya madah, kena Hari Minggu, sehari udah bekau Sanggong lebang, sida sebilik bisi minta bantu manang nanya penunga iya.

“Manang nya madah, iya bisi meda apai aku bejalai disempulang indu dua iku, nyangka seduai tu ‘Pengibun’.

Seraban pengereja pengawa ari opis pemadam api (Balai Bomba) Miri enggau pemesai polis ari Marudi datai ba menua nya, ke penyauh 70Km ari Miri kena lemai Hari Minggu udah bekau sida nerima ripot bekaul enggau pengelebang siku lelaki.

Raban tu agi bejalaika pengawa begiga ba kandang endur nya dia.

Berebak enggau nya, Sylvester John, 25, siku orang ke ngemeranka pengawa ngelumpung batang ba kandang menua dia madah, beberapa bulan ke udah sebedau sida nebang kayu diungkup ladang sawit, sida kala ngasaika pekara ke udu nyelai.

“Maya malam hari, kami ba kem ditu bisi ninga bunyi inggar orang belagu …’orang’ manjung enggau bau rengut … tang kami enda bemunyi,” ku Sylvester.

Iya nambah, berapa hari sebedau Sanggong ke lebang, sida ba  kem dia bisi ninga munyi inggar enda jauh ari kampung.

“Nyelai amat …” ku iya.

Ku iya sebedau sida ngaga jalai ba Kampung Sungai Nipa tiga bulan ke udah, sida bisi miring dikena nasih kampung.

“Bisi sekali, lebuh dua iku bakih enggau aku empu tesat dua jam dalam kampung, seninjik bendar seiku ari kami nya mujur mai kami pulai udah iya macha puchau,” ku iya. –Dibali ari Utusan Borneo


Lelaki enggau Angka


Lebih 70 peratus lelaki Malaysia ba pasar tauka nengeri napi penanggul obesiti tauka berat ke lebih ari patut.
Katika bisi kini lelaki ke berapi ba rumah? Ya, 57 peratus lelaki deka berapi lalu sida gaga ngereja pengawa nya.
Bepelasarka tabiat pemakai, 53 peratus lelaki deka ngetanka diet pemakai setimbang sida.
Bepelasarka chara nyaga sereta ngemas pendiau diri, statistik madahka 41 peratus lelaki deka ngetanka pugu pemeresi diri iya nya nentuka buk seruran disugu sereta mega ngemeratka pengerai kulit mua sida.
39 peratus lelaki Itali dikumbai landik begaya.
Nama faktor ke pengabis dikemeratka lebuh ngulihka pengawa baru? 37 peratus lelaki madahka peluang pemansang karier nya pekara ti dikemeratka sida.
25 peratus lelaki bebida gaya pengidup nyukat gaya pengidup seks sida bepelasarka 5 faktor ti bebida lalu entara sekeda nya emosi, ego enggau pengerindu.
Purata lelaki Amerika Syarikat deka mati 5 taun jampat agi enti dibandingka enggau orang indu.

Penyanding Penemu:
Majalah MASKULIN Vol. 39

Isnin, 25 Jun 2012

Bini Minta Upah RM3 Ninting Kali Laki Mai Beleman Kena Jamah


KANGAR: Pengawa siku indu ke beumur  30-an ke minta upah RM3 ninting kali laki iya deka beleman enggau iya kenyau ari dua bulan ke udah ngujungka iya dichekak sereta dijamah lelaki nya laban ke enda tan enggau ulah indu nya.

Pekara tu nyadi maya pukul 8 malam  maya nya laki indu nya ke beumur 30-an ke nadai gawa nyau enda tan enggau peminta bini iya ke enda agi diau segulai enggau iya kenyau ari sebulan tu udah mega bisi nyangka bini iya bisi bekendak enggau orang bukai.

Lelaki nya majak ringat lebuh bini iya enda ngasuh iya meresa telefon binching  iya. Lelaki nya lalu nyekik  sereta malu bini iya ke diau ba rumah indai iya di Pauh, enda jauh ari Kangar.

Kenuka saksi, laki indu nya sebedau tu tama ke dalam rumah nengah pintu belakang lalu deka nguji ngerampas telefon binching bini iya ke benung dicaj di atas meja.  –Harian Metro 

Jumaat, 22 Jun 2012

Lisin nunu chara nadai besekat deka diketu enti sebun majak nyadi


KUCHING: Perintah deka narit pulai baru lisin pengawa nunu nadai besekat ti udah dikeluarka ngagai kompeni tauka orang kediri enti sema Tikas Pengelikun Gaya Angin (IPU) di Sarawak majak ngirauka ati.

Menteri Muda Rampa Menua Datu Len Talif Salleh madah, naka kediatu gaya sebun ke nuntung menua tu agi ba renggat ke umbas iya enggau IPU direkod ba serata menua tu dalam kandang 50-80.

Iya madah, sebun ke nuntung Sarawak kediatu iya nya sebun entara adan menua laban pengawa nunu kampung di Sumatera enggau Kalimantan Indonesia, lalu dibai puput angin barat laut ke menua tu.

“Laban gaya mua hari ke angat sereta rangkai diatu, kami udah meri atur ngagai agensi ke bempu tanggung pengawa mansik suahka agi pengawa nunu nadai besekat di menua tu.

“Enti IPU ke direkod di Sarawak lebih ari 100, iya nya manggai tikas ke enda bepengerai, semua lisin pengawa nunu nadai besekat ke bisi dikeluarka sebedau tu deka ditarit pulai baru. Naka kediatu (narit lisin pulai baru), bacha IPU agi manah sereta umbas iya,” ku iya madah ngagai Utusan Borneo nengah randau talipaun ensana.

Kelimpah ari nya, lebih 150 titik panas tauka hotspot bisi ditemu di Pulau Borneo, mayuh agi  endur nya mungkur menua Kalimantan.

Iya madah, pengawa narit lisin pulai baru mega deka dipejalaika enti sema bacha ‘Indeks Cuaca Kebakaran’ (FWI) lebih ari 20 tang FWI di Sarawak kediatu semina ngerikut 15 aja.

“Diatu Sarawak agi manah nasit laban angin ke mai sebun tu angin barat laut. Gaya tu tau ngenataika penanggul enti sema angin tenggara ke bepuput,” ku iya lalu nambah gaya nya deka nyadi normal baru enti bisi ujan dipelaba pun minggu baru tu ila.

Tang taja pia, iya ngelalau kompeni tauka orang kediri ke bisi ngereja pengawa nunu nadai besekat (bisi lisin) patut bejaga-jaga lalu semampai nitihka atur ti udah ditetapka agensi ke bekuasa.

Menteri Muda ba Opis Kepala Menteri nya mega madahka kediatu opis menteri nya nadai nerima sebarang ripot bekaul enggau sitak di menua tu ke nadai ai beresi ketegal musin kemarau.

Iya madah enti sema bisi penusah baka nya nyadi, perintah deka mantu enggau jampat.

Nitihka penerang ari Opis Pengamata Gaya Hari Malaysia pampang Kuching madahka gaya mua hari ke angat deka terus mungkur menua Sarawak datai ngagai ujung minggu tu ila enggau pengangat hari manggai urung 24 ngagai 34 darjah Celsius ninting hari.

Tang taja pia, dipelabaka bisi ujan hujung minggu tu tauka pun minggu siti agi ke belabuh ari sitak utara Sarawak iya nya Miri, Limbang, Bintulu lalu di tangkan enggau menua tengah enggau selatan menua tu. – Dibali ari Utusan Borneo

Lelita [lelitaq]


Nama utai ke dikumbai lelita? Kati kala kita meda lelita?  Kemaya hari tu enda mayuh orang ke nemu nama utai ti dikumbai lelita kelebih agi nembiak rebak baru. 

Lelita tu sebansa utai idup ngerayap ti bekulit chelum bekerutu di belakang lalu kuning lichin ari dada. Lelita diau ba tanah tebing ai di menua ili kelebih agi ba jerami.

Lelita ti diau ba tanah luchak ti idup maka upa padi lebuh datai musin ngetau lalu deka lenyau sepengudah dandang sawah dipanchit ngena rachun rumput udah nya.

Lelita tau diempa ke lauk. Kenu ku sekeda orang penyamai dagin lelita nya tau disemaka asai lintan manuk. Lelita tu ulih dipanduk ngena mayuh chara. Iya ulih disumai guring kichap, direbus enggau sayur changkuk tauka diguring enggau chabi. Lelita ke deka dipanduk nya patut direbus dulu sebedau nyumai iya nengah chara bukai.

Enti di SriAman lelita idup dijual enggau rega RM4 semangkuk ngagai orang ke rindu makai dagin eksotik. Sebisin lelita ulih abis dijual dalam timpuh sehari enti orang ari menua pesisir bisi datai ke Pasar Tamu Sri Aman bebelika lauk  dia lebuh hari pemisi rama.

Endang amat nembiak rebak baru bisi berasai geli lebuh meda lelita. Taja pia enti iya dipanduk enggau betul dipelabaka aku mayuh nembiak rebak baru tu deka makai dagin eksotik tu.

Khamis, 21 Jun 2012

Mayuh kaban KGBS enda lantang ati

KUCHING: Lebih 3,000 iku pengajar Bumiputera ari Gred DGA29 enggau DGA32 di Sarawak udah nembuka pelajar ba Sarjana Muda apin ditiki ngagai Gred DG41.

Chairman Gerempung Pengajar  Bumiputera Sarawak (KGBS) Ahmad Malie madahka pekara nya enda ngelantangka ati pengajar kelebih agi kaban KGBS laban ti lama udah nganti.

“Sida irau laban enti laun nya ulih mai penanggul ngagai senioriti enggau peluang gawa sida jemah ila,” ku iya nengah Sistem Pesan Pandak, kemari.

Nitihku Ahmad Malie, bisi sekeda pengajar nya udah tembu belajar taun 2010 enggau 2011.

Ku iya, nya nyengkaum pengajar Pegawai Perkhidmatan Pelajaran Lepasan Diploma (PPPLD) ti udah nyambung pelajar sereta udah tembu tang bedau bulih gred baru DG41.

“KGBS minta Opis Menteri Pelajar (KPM) ngenyampatka pengawa nyiri pengajar ti tembu belajar tu lebih agi ti dibaruh atur KPM.

“Sida besebana ngagai KGBS ketegal bedau diberi Gred DG41 taja pan sekeda ari sida udah tembu belajar dua taun ti udah,” ku iya. - Utusan Borneo

Rabu, 20 Jun 2012

BAM Patut Muka Mata

BAKA ke udah dijangka, team Mangkuk Thomas kitai sekali agi jelungan enda teulihka nama-nama nitihka taga ke deka ke semi final dalam Piala Thomas ti baru tembu bemain di Wuhan, China.

Mensia mayuh baka ke udah nemu team menua kitai endang enda ulih masuk ke final, mangkuk ti kala dipegai menua kitai dalam taun 1992.

Ketegal ke alah nya kitai berasai amat malu laban ngelama tu menua kitai endang tebilang nyadi siti kuasa besai dunya badminton. Naka ke udah direkod, tu mih kali kedua kitai enda mujur ngenataika diri ngelimpas quarter final sepengudah sejarah lama dalam taun 2004.

Endangka baka selama Gerempung Badminton Malaysia (BAM) meri 1,001 dalih dikena sida justifikasika kebuah sida enda mujur nya. Tang rayat kelebih agi peminat tegar sukan badminton tanah ai ke deka meda team tu mansang mujur baka selama nyau leju ninga dalih ke diberi gerempung tu.

Hal ti baka tu sigi patut diperatika laban kitai milih infrastruktur enggau perengka sukan ti betikas dunya, kelebih agi ngembuan tukang latih luar ke endang tebilang disempulang enggau bala nembiak ke sigi regas sereta berpotensi besai dikenataika kitai ke mua. Nya alai, sigi nadai kebuah kitai majak enda mujur ba panggau antarabangsa laban ke ngelama tu kitai udah lama amat bepanggai ba Datuk Lee Chong Wei siku aja.

Nama penyadi sepengudah Chong Wei pinchin udah Sukan Olimpik tu ila? Kati kitai ulih ngadaka siku agi pemain single ke landik enggau chara ngenyit sepengudah Chong Wei pinchin?

Dalam hal tu, BAM patut ngaku alah enggau salah. Dinga penemu, timbal balas enggau tuduh penemu ti dikenataika orang bukai ke agi sayau ke sukan tu.

Baka ke ku jaku pemenang midul pirak double badminton Sukan Olimpik Atlanta 1995, Cheah Soon Kit, BAM balat agi meri dalih ke lama, kebuah team Malaysia enda mujur dalam Mangkuk Thomas. Soon Kit madahka team kitai enda mujur di Wuhan ketegal agi mayuh utai ke kurang dalam program sereta perambu.

Sebedau tu siku da agi legenda double menua Malaysia, Razif Sidek, mega meri komen ti sama. Nitihka Razif, BAM patut nerima penemu ke madah sida sigi enda mujur ngelanggurka perambu ti chukup dikena menang sereta ngerampas pulai Mangkuk Thomas ti kala dipegai 20 taun ti udah.

Terang bendar BAM enda mujur nyendia sereta ngaga perambu ti chukup ukai semina ke pekit Mangkuk Thomas sekali tu tang mega ke sukan badminton jemah ila. Taja pan kitai ngembuan sekeda pemain biak ke landik baka sida ke kala nyadi juara remaja Asia enggau dunya, Zulfadli Zulkifli, Misbun Ramdhan enggau Iskandar Zulkarnain, tang ketegal BAM ke enda mujur matih sida sereta meri peluang enggau ruang ti mayuh nengah pekit-pekit ti besai nya terus ngerugika menua.

Ni naka kitai majak nyimpan pemain biak tu enggau dalih ke madah sida tu lalu bedau bisi peneleba? Ukai enda peneleba semina dikeulihka enti terus diberi ruang enggau peluang? Lapa BAM agi enda tebukaka mata meda pemujur perambu team bukai baka China, Indonesia, Korea enggau Denmark? Sida tu meruan mantaika sida ke baru dalam tiap-tiap pekit antarabangsa ngambika sida bulih peneleba.

Nama kebuah kitai agi bepanggai ba pemain lama ke udah digelar kuda tuai ti nyau enda ulih agi bemain enggau manah? Munyi ku Soon Kit, BAM patut meri mayuh agi peluang ngagai pemain ke mujur dalam pekit antarabangsa ari ke terus meri dalih ti sama sebedau Mangkuk Thomas.

Pemain ke mandangka diri ulih mujur ba pekit antarabangsa patut diberi peluang bemain ke skuad menua taja pan sida nadai dalam program BAM.

Nya alai patut bendar Opis Menteri Nembiak enggau Lumba ngembuan tanggung pengawa penuh dalam pemansang sukan menua nyengkaum ngiruhka diri dalam hal tu.

Selasa, 19 Jun 2012

Sempekat Sarawak/Sabah patut diserenih baru


KUCHING: Sempekat  entara Malaya, Sabah, Sarawak enggau Singapore bekunsi numbuhka menua  Malaysia ke ngundan 18/20 poin ungkup Sarawak/Sabah patut diserenih baru ngambika nyaga penekaguna rayat  kedua-dua buah nengeri nya (Sarawak enggau  Sabah).

Dalam taun 1961, empat negeri udah duduk semija berunding numbuhka  Malaysia lalu sekeda syarat udah diterima  Malaya, Sabah, Sarawak enggau Singapura nyadika pelasar numbuhka sereta ngempung nengeri-nengeri nya .

Aktivis Rama , Wan Zain Syed Mohdzar madahka  Malaysia ke udah milih ngambika  terus berakup enggau Malaya atas 18/20 terma enggau syarat ke digariska dalam sempekat nya .

“Keba nya , nama ti nyadi isu diatu nya apa terma enggau syarat dalam sempekat nya ulih dipejalaika ulih  Sarawak enggau  Sabah dalam nuntut hak sida nyadika nengeri ke begempung enggau  Malaya,” ku iya ditu kemari. -UB